Khi tham gia quan hệ kinh tế, việc xảy ra quan hệ mâu thuẫn là điều không thể tránh khỏi. Lúc này, các bên đều mong muốn tìm ra biện pháp tối ưu nhất nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của mình sao cho ít tốn kém nhất về thời gian và tiền bạc. Do đó cần phải tìm ra phương hướng giải quyết tranh chấp thương mại ưu việt nhất.

Có những phương thức giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại nào? Cần lựa chọn giải quyết theo phương thức nào? Hay cơ quan nào sẽ giải quyết các tranh chấp đó? … Tất cả sẽ được AELAW giải đáp ngay trong bài viết này.

1. Có những phương thức giải quyết tranh chấp thương mại nào?
Pháp luật hiện hành quy định các phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại gồm: thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án.

1.1. Giải quyết tranh chấp thương mại bằng thương lượng, hòa giải
Thương lượng: nghe tới thương lượng thì ta đều có thể hình dung ra được đây là hình thức mà các bên tranh chấp sẽ gặp nhau để bàn bạc, thỏa thuận để từ đó tìm ra phương hướng giải quyết mâu thuẫn mà không cần có sự can thiệp của bên thứ ba nào cả.

Đây được xem là phương thức được các bên lựa chọn trước tiên vì nó phụ thuộc vào sự tự nguyện của mỗi bên và chưa có quy định pháp luật bắt buộc các bên phải tiến hành như thế nào. Do đó, từ quá trình tổ chức, thực hiện, kết quả thương lượng đều phụ thuộc vào các bên nên đảm bảo việc bảo mật thông tin.

Trường hợp đã đạt được thỏa thuận trong cuộc họp thương lượng nhưng sau đó 1 trong các bên không tuân thủ thì bên còn lại không thể yêu cầu cơ quan Nhà nước cưỡng chế thi hành.

Hòa giải: khác với thương lượng, hòa giải là phương thức có sự tham gia của bên thứ ba làm trung gian hỗ trợ giải quyết tranh chấp.

Tuy nhiên, hòa giải cũng không chịu ràng buộc bởi các nguyên tắc pháp lý và quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào các bên tham gia hòa giải giống hình thức thương lượng.

Hoà giải viên sẽ tham gia vào quá trình giải quyết tranh chấp, hỗ trợ, đưa ra ý kiến (chỉ mang tính tham khảo) và cùng các bên tìm ra phương hướng giải quyết.

Ưu điểm: được tiến hành nhanh chóng, không gò bó về thời gian như trong thủ tục tố tụng; chi phí thấp; các bên có quyền lựa chọn, quyết định bất kì ai làm trung gian hòa giải cũng như địa điểm hòa giải. Hòa giải đề cao tinh thần thiện chí của hai bên, không đối đầu, thắng thua như quá trình kiện tụng tại tòa án, trọng tài nên giữ được mối quan hệ kinh doanh của hai bên.

Nhược điểm: phụ thuộc vào ý chí của các bên, ít được sử dụng nếu các bên không có sự tin tưởng lẫn nhau. Bên hòa giải không có quyền đưa ra quyết định ràng buộc hay áp đặt bất cứ vấn đề gì đối với bên tranh chấp. Thỏa thuận hòa giải không có tính bắt buộc thi hành như phán quyết của trọng tài hay tòa án.

1.2. Giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài
Trọng tài: hay trọng tài thương mại là hình thức giải quyết tranh chấp phát sinh trong lĩnh vực kinh doanh thương mại. Với tư cách là bên thứ ba độc lập có thể là Hội đồng trọng tài hoặc một số trọng tài viên theo yêu cầu của các bên tranh chấp.

Bên thứ ba giải quyết tranh chấp bằng việc đưa ra một phán quyết. Phán quyết này có hiệu lực ràng buộc các bên tranh chấp và nếu các bên không tự nguyện thi hành sẽ bị cưỡng chế bằng quyền lực nhà nước.

Đây là phán quyết chung thẩm, không bị kháng cáo hay kháng nghị. Tuy nhiên phán quyết này cũng có thể bị hủy bởi tòa án nếu xét thấy không hợp lệ.

Ưu điểm:

Thứ nhất: phán quyết của trọng tài là chung thẩm. Vì vậy, nó có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên, việc xét xử ở trọng tài chỉ diễn ra ở một cấp xét xử.
Thứ hai: trọng tài khi giải quyết tranh chấp nhân danh ý chí của các bên, không nhân danh quyền lực tư pháp của nhà nước, nên rất phù hợp để giải quyết các tranh chấp có yếu tố nước ngoài.
Thứ ba: nguyên tắc trọng tài xét xử không công khai, phần nào giúp các bên giữ được uy tín trên thương trường. Đây được coi là ưu điểm được các bên tranh chấp ưa chộng nhất.
Thứ tư: trọng tài cho phép các bên được sử dụng kinh nghiệm của các chuyên gia, việc này thể hiện ở việc lựa chọn trọng tài của các bên.
Các bên có quyền chọn một trọng tài dựa trên trình độ, năng lực, sự hiểu biết vững vàng của họ về thương mại quốc tế, về các lĩnh vực chuyên biệt.

Thứ năm: hoạt động trọng tài xét xử liên tục do đó giúp tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp.
Thứ sáu: giải quyết bằng trọng tài thể hiện tính năng động, linh hoạt, mễm dẻo.
Nhược điểm:

Bên cạnh những ưu điểm, phương thức giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại cũng có những khó khăn, trở ngại khó tránh khỏi đó là:

Có chi phí khá cao;
Phụ thuộc khá nhiều vào thiện chí của các bên tranh chấp và sự tự nguyện thi hành của bên có nghĩa vụ thi hành mà không có cơ chế pháp lý vững chắc để đảm bảo thi hành và nếu có thì việc thi hành đó thường phức tạp, tốn kém;
Các vấn đề liên quan đến công tác điều tra, xác minh thu thập chứng cứ, triệu tập người làm chứng gặp rất nhiều khó khăn;
Phán quyết của trọng tài còn dựa trên các chứng cứ và tài liệu do các bên cung cấp nên đôi khi chưa thực sự khách quan.
Phán quyết của trọng tài có thể bị yêu cầu tòa án xem xét lại: theo Điều 68 Luật trọng tài thương mại 2010, phán quyết trọng tài có thể bị hủy khi có đơn yêu cầu của một bên và có căn cứ để Tòa án hủy phán quyết trọng tài.
1.3. Giải quyết tranh chấp thương mại bằng tòa án
Về bản chất, phương thức giải quyết tranh chấp thương mại tại tòa án là một phương thức mang ý chí quyền lực nhà nước, tòa án nhân danh quyền lực nhà nước để giải quyết tranh chấp trên cơ sở các quy định của pháp luật.

Quyết định của tòa án có hiệu lực khiến các bên bắt buộc phải thực thi và có thể kèm theo các biện pháp cưỡng chế thi hành.

Quy trình giải quyết phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật tố tụng và được đảm bảo thi hành thông qua hệ thống cơ quan thi hành án của Nhà nước.

Ưu điểm:

Thứ nhất: tòa án là cơ quan tài phán nhân danh nhà nước để giải quyết tranh chấp, do đó, phán quyết của tòa án được đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế.
Thứ hai: việc giải quyết tranh chấp của tòa án phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định mang tính hình thức cũng như các quy định về thẩm quyền, thủ tục, các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại của pháp luật tố tụng nhất là các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự.
Thứ ba: tòa án giải quyết tranh chấp theo nguyên tắc xét xử công khai.
Thứ tư: việc giải quyết tranh chấp tại tòa án có thể thực hiện qua hai cấp xét xử: sơ thẩm và phúc thẩm, bản án có hiệu lực pháp luật còn có thể được xét lại theo thủ tục: giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.
Thứ năm: tòa án giải quyết theo nguyên tắc xét xử tập thể và quyết định theo đa số.
Nhược điểm:

Có thời gian giải quyết khá dài
Phải tuân thủ địa điểm, ngôn ngữ, thời gian giải quyết theo quy định pháp luật của từng quốc gia mà k được thỏa thuận
Quyết định của tòa có thể bị kháng cáo, bị hủy, bị từ chối công nhận và cho thi hành ở quốc gia khác
Thủ tục tại tòa án thiếu linh hoạt do phải tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật.
Nguyên tắc xét xử công khai dù được xem là tiến bộ, mang tính răn đe nhưng đôi khi có thể làm lộ bí mật kinh doanh.

Đối với các tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài thì:

Phán quyết của tòa án thường khó đạt được sự công nhận quốc tế. Phán quyết của tòa án được công nhận tại một nước khác thường thông qua hiệp định song phương hoặc theo nguyên tắc rất nghiêm ngặt.
Mặc dù thẩm phán quốc gia có thể khách quan, họ vẫn phải buộc sử dụng ngôn ngữ và áp dụng quy tắc tố tụng của quốc gia họ và thường cùng quốc tịch với một bên.
2. Tư vấn giải quyết tranh chấp thương mại
Đa phần trong các hợp đồng kinh tế luôn có một điều khoản liên quan đến việc giải quyết tranh chấp. Thông thường điều khoản giải quyết tranh chấp quy định cơ quan giải quyết là tòa án hoặc trung tâm trọng tài kinh tế.

Tuy nhiên để tiến hành giải quyết tranh chấp theo hợp đồng kinh tế không phải là một vấn đề đơn giản. Việc lựa trọn cơ quan giải quyết cũng là một vấn đề hết sức khó khăn. Bạn cần tìm các đơn vị đã có kinh nghiệm cũng như uy tín để giải quyết các tranh chấp được nhanh chóng đồng thời tiết kiệm được thời gian và tiền bạc.

Công ty AELAW với nhiều năm kinh nghiệm trong việc đại diện khách hàng giải quyết phát sinh từ hợp đồng kinh tế có thể đưa ra một số thực tiễn liên quan

2.1. Lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại
Nếu các bên không thể tiến hành thương lượng, hòa giải thì bắt buộc các bên phải lựa chọn hình thức tài phán để giải quyết tranh chấp phát sinh trong hợp đồng.

Thương lượng, hòa giải là rất khó thực hiện trong quá trình giải quyết tranh chấp.

2.2. Lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại
Nếu các bên có thỏa thuận cơ quan giải quyết là tòa án hoặc trung tâm trọng tài thì áp dụng sự thỏa thuận của các bên.

Nếu giải quyết tại trung tâm trọng tài, thời gian giải quyết có thể ngắn nhưng chi phí liên quan đến việc giải quyết thường rất lớn.

Nếu giải quyết tại tòa án có thẩm quyền thì thời gian tiến hành giải quyết có thể bị kéo dài do quá trình tố tụng. Bản án, quyết định có hiệu lực của tòa án đôi khi chưa được người vi phạm nghĩa vụ tuân theo, nhưng nó là cơ sở để yêu cầu cơ quan thi hành án cưỡng chế bên vi phạm thực hiện nghĩa vụ của mình.

Với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm, tận tâm, AELAW là đối tác pháp lý đáng tin cậy của các doanh nghiệp trong việc giải quyết tranh chấp kinh tế phát sinh. Công ty chúng tôi luôn tư vấn tận tâm, chính xác và hiệu quả nhất nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của Quý khách hàng.